Ήταν μεγάλη μου τιμή να γνωρίσω τον αρχηγό της Ελληνικής αποστολής, κύριο Ιωάννη Σειραδάκη, κατά την διεξαγωγή της Παγκόσμιας Ολυμπιάδας Αστρονομίας και Αστροφυσικής στο Πουκέτ της Ταϊλάνδης. Είχα την ευκαιρία να πάμε για κανό στα πανέμορφα “νησάκια του Τζέιμς Μπόντ” και να συζητήσουμε για την Ολυμπιάδα, την συμμετοχή της Κύπρου καθώς και για το έργο κατασκευής αστεροσκοπείου στο Τρόοδος.
Ο Ιωάννης Σειραδάκης σπούδασε Φυσική στην Αθήνα και έπειτα συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Manchester της Μεγάλης Βρετανίας, όπου ολοκλήρωσε και το Διδακτορικό του στην Ραδιοαστρονομία. Εργάστηκε για χρόνια στο Max-Planck-Institut für Radioastronomie στη Βόννη, στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο San Diego. Το 1985 επέστρεψε στην Ελλάδα και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ως Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής, αργότερα ως Καθηγητής και από το 2015 ως Ομότιμος Καθηγητή. Το ερευνητικό και συγγραφικό του έργο είναι πλούσιο και αφορά μεταξύ άλλων αστέρες νετρονίων, ουδέτερο υδρογόνο σε γαλαξίες, το κέντρο του Γαλαξία μας, μεταβλητούς αστέρες, Ήλιο, Σελήνη και αρχαιοαστρονομία.
Πως ξεκίνησε η διεξαγωγή της Παγκόσμιας Ολυμπιάδας Αστρονομίας και Αστροφυσικής;
Η όλη προσπάθεια ξεκίνησε το 2006 στη Πράγα, κατά την διάρκεια της γενικής συνέλευσης της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης. Μια ομάδα αστρονόμων συνήλθε, αναγνωρίζοντας την μεγάλη ανάγκη για την ίδρυση μια επιτροπής ώστε να διεξάγει την Ολυμπιάδα. Μετά από πολύωρες συζητήσεις αποφασίστηκε να γίνει μια πρώτη προσπάθεια μέσα στον επόμενο χρόνο.
Πως κατάληξε στην Ταϊλάνδη η διεξαγωγή της πρώτης Ολυμπιάδας;
Ευτυχώς τότε ήταν μέλος της επιτροπής η κ. Busaba Kramer, αστρονόμος από την Ταϊλάνδη. Μας δήλωσε πως με την ευκαιρία της επετείου των ογδοηκοστών γενεθλίων του βασιλιά τους, θα μπορούσε να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση για την διοργάνωση. Πράγματι, τον επόμενο χρόνο η 1η Ολυμπιάδα Αστρονομίας και Αστροφυσικής έλαβε χώρα στην πόλη Chiang Mai, που βρίσκεται στο βόρειο μέρος της Ταϊλάνδης, με την συμμετοχή 21 χωρών.
Μετά από 10 χρόνια, ξανά λοιπόν στην Ταϊλάνδη! Πείτε μας 2 λόγια για τον φετινό διαγωνισμό.
Η Ταϊλάνδη έχει πάρει πολύ ζεστά την Ολυμπιάδα, και διεξάγουν μια άριστη διοργάνωση τόσο από πλευράς φιλοξενίας όσο και από την ποσότητα των συμμετεχόντων. Φέτος, ο αριθμός των χωρών που συμμετέχουν είναι περισσότερο από διπλάσιος σε σχέση με την πρώτη διοργάνωση πριν 10 χρόνια.
Η Ελλάδα κ. Σειραδάκη είναι από τις χώρες που συμμετείχαν από την πρώτη διοργάνωση. Σωστά;
Πράγματι, θα έλεγα ότι η Ελλάδα είναι από τα ιδρυτικά μέλη της Ολυμπιάδας Αστρονομίας και Αστροφυσικής. Έχουμε συμμετέχει ανελλιπώς σε όλες τις Ολυμπιάδες και έχουμε αγκαλιάσει ιδιαίτερα την διοργάνωση. Μάλιστα το 2013, η 7η Ολυμπιάδα διοργανώθηκε στον Βόλο με σημαντική αύξηση των συμμετεχόντων χωρών, όπου έκτοτε έχει πλέον καθιερωθεί ως μια διοργάνωση με παγκόσμια εμβέλεια. Η Κύπρος συμμετείχε τότε για πρώτη φορά στον διαγωνισμό.
Σωστά, αλλά απουσιάζαμε από τον διαγωνισμό για τα επόμενα 3 χρόνια. Αυτή είναι η δεύτερη μας συμμετοχή. Πως βλέπετε την κυπριακή αποστολή φέτος;
Είναι μεγάλη μου χαρά που μια από τις 44 χώρες που συμμετέχουν φέτος είναι η Κύπρος. Αν και εκπροσωπήστε με μόλις 3 μαθητές, μου ανέφερες ότι ήταν ένας μεγάλος αγώνας ενάντια στην γραφειοκρατία που έχει τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα. Τα συγχαρητήρια μου λοιπόν, σε όσους συνέβαλαν για το μεγάλο αυτό κατόρθωμα. Ομολογώ πως μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση η αισιοδοξία, ο ενθουσιασμός και οι γνώσεις που έχουν οι μαθητές σας για την αστρονομία.
Δυστυχώς δεν πήραμε κάποια διάκριση στον διαγωνισμό, αφού το επίπεδο προετοιμασίας μας είναι ακόμα σε νηπιακό στάδιο. Να ανησυχούμε;
Όχι, αν και ήταν πολύ κοντά σε κάποια διάκριση ένας μαθητής σας, δεν μου προκαλεί καμία ανησυχία γιατί ξέρω ποσό δύσκολη είναι κάθε Ολυμπιάδα Αστρονομίας και Αστροφυσικής. Σας διαβεβαιώνω πως ως καθηγητής αστρονομίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, αν έδινα τα φετινά θέματα στους τριτοετείς φοιτητές Φυσικής, θα ήταν ζήτημα αν το 10-15% των φοιτητών θα μπορούσαν να τα απαντήσουν.
Στην Κύπρο το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονο ενδιαφέρον του κόσμου καθώς και διάφορων φορέων προς την αστρονομία. Για παράδειγμα, ένα αστεροσκοπείο πρόκειται να κτιστεί στο Τρόοδος. Πως βλέπετε αυτήν την προοπτική;
Κατά αρχήν είναι πολύ σημαντικό να γίνει ένα αστεροσκοπείο στην Κύπρο. Ας μην ξεχνάμε πως είναι το νοτιοανατολικότερο σημείο της Ευρώπης, και στον ίδιο μεσημβρινό δεν υπάρχουν πολλά αστεροσκοπεία. Άρα, είναι σημαντικό να γεμίσουμε το υφιστάμενο κενό που υπάρχει στην παρατηρησιακή αστρονομία. Το δεύτερο είναι πως η αρχαιοτάτη αυτή επιστήμη της αστρονομίας, γεννήθηκε στον ευρύτερο αυτό χώρο: Ελλάδας, Κύπρου και Ιωνίας.
Τι σημαίνει αυτό; Η γεωγραφική θέση της Κύπρου δηλαδή.
Αν συμβεί ένα φαινόμενο το οποίο εξελίσσεται ραγδαίως, για παράδειγμα μια έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς (supernova) ή γίνει κάτι το οποίο είναι παρατηρήσιμο καταρχήν αποκλειστικά από το γεωγραφικό μήκος της Κύπρου, τότε διαθέτοντας ένα καλό τηλεσκόπιο, οι Κύπριοι αστρονόμοι θα είναι αυτοί που θα κάνουν τις πρώτες σημαντικές παρατηρήσεις. Επίσης, είναι γνωστός ο καθαρός ουρανός αυτής της περιοχής σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ποια πρέπει να είναι τα βήματα ώστε να αναπτυχθεί η έρευνα και κυρίως η παιδεία, σε θέματα αστρονομίας στην Κύπρο;
Για να αναπτυχθεί και να ενισχυθεί η αστρονομία στη Κύπρο, θα πρέπει να υπάρξουν Κύπριοι αστρονόμοι ώστε να στελεχώσουν αυτό το σημαντικό έργο. Ίσως είναι λίγο παρακινδυνευμένο αυτό που θα πω, αλλά ίσως σε κάποιο από τα Πανεπιστήμια της Κύπρου θα μπορούσε να εισαχθούν μαθήματα αστρονομίας και αστροφυσικής ώστε να ξεκινήσει ένα φυτώριο καταρτισμένων αστρονόμων στο νησί.
