Αγαπητοί φίλοι της αστρονομίας, καθώς το καλοκαίρι είναι προ των πυλών, ο νυχτερινός ουρανός μεταμορφώνεται και υποδέχεται τους καλοκαιρινούς αστερισμούς. Ετοιμαζόμαστε λοιπόν με καλοκαιρινή διάθεση να περιηγηθούμε στους αστερισμούς και να εντοπίσουμε τους καινούριους μας ουράνιους στόχους.
Fun fact: Αστρονομικά η πρώτη «επίσημη» ημέρα του καλοκαιριού, που είναι και η μεγαλύτερη του έτους, είναι η 21η Ιουνίου. Το γεγονός αυτό αποκαλείται θερινό ηλιοστάσιο. Τη συγκεκριμένη μέρα, στην Κύπρο, ο ήλιος θα ανατείλει στις 05:30 και θα δύσει στις 20:04 (διάρκεια ημέρας 14 ώρες και 34 λεπτά).
Πρώτη Πανσέληνος του Καλοκαιριού – 14/06/2022
Το προηγούμενο μήνα απολαύσαμε τη μερική έκλειψη σελήνης και μας δόθηκε η ευκαιρία να αποτυπώσουμε το φαινόμενο (Φωτογραφία 1). Για τον μήνα Ιούνιο θα έχουμε την πρώτη πανσέληνο του καλοκαιριού στις 14.06.2022. Μπορούμε να παρατηρήσουμε τη σελήνη, κατά τη φάση αύξων αμφίκυρτος (waxing gibbous), στον αστερισμό της Παρθένου κοντά στο αστέρι Στάχυ (Spica), στις 10.6.2022 (Γράφημα 1).
Fun fact:Το φεγγάρι μας, όταν βρίσκεται στη φάση αύξων αμφίκυρτος (waxing gibbous), φωτίζεται από τον ήλιο μας κατά 3/4.
Αστερισμοί
Υποδεχόμαστε το “τρίγωνο του καλοκαιριού”
Το τρίγωνο σχηματίζεται από τα φωτεινότερα αστέρια των αστερισμών Κύκνος, Λύρα και Αετός και για το μήνα Ιούνιο μπορούμε να το παρατηρήσουμε μετά τις 22:00. Εντοπίζουμε στα δυτικά το αστέρι Βέγα, στον αστερισμό Λύρα, που ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα αστέρια σε φωτεινότητα (Γράφημα 2). Στη συνέχεια στρέφουμε το βλέμμα πιο κάτω βρίσκοντας τα αστέρια Ντενέμπ και Αλτάιρ, τα οποία ανήκουν στον αστερισμό του Κύκνου και του Αετού αντίστοιχα. Έτσι, σχηματίζουμε το θερινό τρίγωνο που μεσουρανεί τους θερινούς μήνες και πολύ εύκολα μας προσανατολίζει στην ουράνια σφαίρα.
Σκορπιός και Τοξότης
Καλωσορίζουμε τον Σκορπιό, ίσως τον πιο χαρακτηριστικό αστερισμό του καλοκαιριού. Το σχήμα του αστερισμού παραπέμπει αρκετά σε Σκορπιό, οπότε η διαδικασία εντοπισμού γίνεται ιδιαίτερα εύκολη. Στα μέσα του μήνα θα τον δούμε να εμφανίζεται ολόκληρος στον νοτιοδυτικό ουρανό γύρω στις 22.30. Το χαρακτηριστικό κοκκινωπό αστέρι του αστερισμού είναι ο Αντάρης (Γράφημα 3).
Fun fact: Το όνομα του Αντάρη προέρχεται από τις λέξεις «αντί» και «Άρης» δηλαδή ο ανταγωνιστής του Άρη
Οι Πλανήτες
- Κρόνος: Aνατέλλει στις 23:40 (στα μέσα του μήνα) και μπορούμε να τον εντοπίσουμε κοντά στον αστερισμό του Αιγόκερου. Στις 19 Ιουνίου η Σελήνη θα βρεθεί δίπλα από τον Κρόνο, χαρίζοντάς μας ένα υπέροχο σκηνικό στον πρωινό ουρανό (Γράφημα 5).
- Δίας: Από τα μέσα του μήνα, ανατέλλει στις 1:30 και μπορούμε να τον εντοπίσουμε κάτω από τον Κρόνο.
- Άρης: Πολύ κοντά στον Δία, ανατέλλει στις 2:00 και θα τον ξεχωρίσουμε από το χαρακτηριστικό κοκκινωπό χρώμα.
- Αφροδίτη: Aνατέλλει στις 3:30 (στα μέσα του μήνα). Θα είναι φωτεινότερη από τους υπόλοιπους πλανήτες, με φαινόμενο μέγεθος -3.9*
Fun fact: Η Αφροδίτη στην αρχαιότητα ονομάζονταν Αυγερινός όταν εμφανιζόταν πριν την ανατολή του ήλιου και Αποσπερίτης όταν εμφανιζόταν μετά τη δύση του ήλιου.
Για προχωρημένους αστρο-παρατηρητές
Σ΄ αυτό το εδάφιο θα αναφερθούμε σε μερικούς δύσκολους στόχους όπου για να γίνει κατορθωτή η παρατήρησή τους απαιτείται ένα πολύ καλό τηλεσκόπιο (με διάμετρο τουλάχιστο 150mm) και ένας πολύ σκοτεινός ουρανός (μακριά από τα φώτα της πόλης).
Σφαιρωτό Σμήνος του Ηρακλή (M 13) – Φαινόμενο Μέγεθος 5.8*
Είναι ένα από τα πιο γνωστά σφαιρωτά σμήνη στο βόρειο ουράνιο ημισφαίριο. Μπορούμε να το εντοπίσουμε στον αστερισμό του Ηρακλή (Γράφημα 5). Έχει διάμετρο περίπου 150 έτη φωτός και αποτελείται από εκατοντάδες χιλιάδες άστρα.
Γαλαξίας της Δίνης (M 51) – Φαινόμενο Μέγεθος 8,4*
Είναι ένας από τους πιο διάσημους γαλαξίες για παρατήρηση, λόγω του θεάματος που προσφέρει. Στην ουσία είναι ένας μεγάλος γαλαξίας στη διαδικασία απορρόφησης και ενσωμάτωσης ενός μικρότερου γαλαξία. Η τελική εξέλιξη του, μέχρι και την οριστική συγχώνευση των 2 γαλαξιών, υπολογίζεται να επέλθει σε μερικά εκατομμύρια χρόνια. Μπορούμε να τον εντοπίσουμε στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου (Γράφημα 6).
*Το φαινόμενο μέγεθος δεν εξαρτάται μόνο από την ποσότητα ενέργειας που ακτινοβολεί ένα αντικείμενο, αλλά και από την απόστασή του από εμάς. Μάθετε περισσότερα για το χαρακτηριστικό μέγεθος και πώς μας βοηθά στις αστροπαρατηρήσεις στο νέο άρθρο εδώ.
