Ο Μάρτιος είναι ο μήνας της Ισημερίας, δηλαδή της μέρας κατά την οποία ο Ήλιος φωτίζει την Γη ακριβώς κάθετα στον ισημερινό της, κάνοντας έτσι ίση την διάρκεια της ημέρας με την νύχτα. Για την αστρονομία, η Εαρινή Ισημερία σημαδεύει και την μετάβαση από τον χειμωνιάτικο ουρανό προς τον ουρανό της άνοιξης. Ας δούμε λοιπόν τι ακριβώς μας επιφυλάσσει ο νυκτερινός ουρανός τον Μάρτιο.
ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ
Ο Μάρτιος του 2018 είναι ένας πολύ καλός μήνας για να παρατηρήσετε και τους πέντε φωτεινούς πλανήτες, είτε μετά το ηλιοβασίλεμα είτε πριν από την αυγή. Με τον όρο «φωτεινούς πλανήτες» εννοούμε τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος που είναι εύκολα ορατοί, χωρίς οπτική βοήθεια οι οποίοι και παρακολουθήθηκαν από την αρχαιότητα. Οι πέντε αυτοί πλανήτες είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης, ο Δίας και ο Κρόνος.
Ερμής-Αφροδίτη : Οι δυο αυτοί πλανήτες θα είναι ορατοί αμέσως μετά την δύση του Ήλιου. Κοιτάξτε μέσα στο πορτοκαλί λυκόφως της δύσης, καταρχάς για την Αφροδίτη. Είναι τόσο λαμπερή που δεν θα δυσκολευτείτε να την εντοπίσετε. Η Αφροδίτη θα λειτουργήσει ως οδηγός για τον εντοπισμό του Ερμή, μιας και είναι 12 φορές πιο φωτεινή.
Η παρατήρηση του Ερμή είναι γενικά δύσκολη, αφού τον περισσότερο χρόνο εμφανίζεται πολύ κοντά στον Ήλιο κάνοντας την παρατήρηση του ακατόρθωτη. Ευτυχώς, ο Ερμής θα φτάσει στην μέγιστη αποχή του από τον Ήλιο στης 16 του μήνα, δίνοντας μας ένα παράθυρο 2-3 εβδομάδων για να τον παρατηρήσουμε.
Αυτοί οι δύο πλανήτες λοιπόν, Ερμής και Αφροδίτη, θα είναι πολύ κοντά ο ένας στον άλλο στον θόλο του ουρανού. Μάλιστα, στις 3 Μαρτίου, θα είναι κάτι περισσότερο από μόλις μια μοίρα μακριά (αυτό είναι ίσο με το πλάτος που καλύπτει το μικρό σας δάκτυλο εάν το προβάλετε στον ουρανό). Οι δυο πλανήτες θα παραμείνουν αρκετά κοντά στον ουράνιο θόλο για τις τρεις πρώτες εβδομάδες του μήνα. Έτσι, αν εντοπίσετε τη Αφροδίτη, αλλά όχι τον Ερμή, στοχεύστε με τα κιάλια σας την Αφροδίτη για να δείτε και τους δύο κόσμους ταυτόχρονα! Εάν σας μαγεύει η φωτογραφία, την 19η του μήνα μην χάσετε την ευκαιρία να εισάγεται και ένα φεγγάρι ως μηνίσκος μέσα στο πορτρέτο Ερμή-Αφροδίτης! ! Σημείωση: Ο πλανήτης Ουρανός θα βρίσκεται θεωρητικά και αυτός μέσα στο κάδρο, αλλά λόγω της πολύ χαμηλής του λαμπρότητας δεν πρόκειται να εμφανιστεί μαζί με τα άλλα ουράνια σώματα.
Δίας – Άρης – Κρόνος : Για να δείτε τους εξωτερικούς μας πλανήτες καθώς ανεβαίνουν στον ουρανό, στρέψτε το βλέμμα σας προς τα ανατολικά αργά το βράδυ. Ο Δίας ανεβαίνει πρώτος γύρω στις 11:30 μμ (αρχές του μήνα) ενώ μέχρι το τέλος του μήνα θα ανατέλλει μια ώρα νωρίτερα. Την ανατολή του Δια ακολουθεί ο Άρης, μιάμιση ώρα αργότερα (1:00 πμ), ενώ πριν τα χαράματα (3:00 πμ) την εμφάνιση του θα κάνει και ο εντυπωσιακός Κρόνος.
Ο Δίας είναι πολύ φωτεινός, πιο φωτεινός από οποιοδήποτε αντικείμενο στον ουρανό πλην της Αφροδίτης, οπότε δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα να τον διακρίνετε ανάμεσα στα άστρα. Ο κόκκινος Άρης και ο χρυσός Κρόνος είναι πιο αμυδρά αντικείμενα, αλλά εύκολα αναγνωρίσιμα μέσα στον έναστρο ουρανό. Παρεμπιπτόντως, ρίξτε μια ματιά στην απόσταση που χωρίζει τον Άρη με τον Κρόνο, και παρατηρήστε πως η απόσταση αυτή θα μειώνεται καθ ‘όλη τη διάρκεια του Μαρτίου. Μια εντυπωσιακή σύνοδος μεταξύ των δυο πλανητών θα λάβει χώρα στις αρχές του επόμενου μήνα.
Σελήνη : Ο μήνας αρχίζει με ένα φωτεινό φεγγάρι, καθώς θα βρίσκεται σε φάση πανσελήνου στις 2 του μήνα. Ακόμα μια πανσέληνος μας περιμένει ακριβώς την τελευταία μέρα του Μάρτιου, καθιστώντας αυτή την πανσέληνο ως “Blue Moon”. Ο όρος αυτός δίνεται στην 2η πανσέληνο που τυγχάνει να υπάρξει μέσα σε έναν ημερολογιακό μήνα. Εννοείτε πως καμία αλλαγή στο χρώμα της σελήνης δεν παρατηρείται, απλά είθισται να ονομάζετε έτσι ώστε να τονιστεί η σπανιότητα του γεγονότος. Το 2018 επιφυλάσσει 2 «Μπλε Φεγγάρια», αφού είχαμε και τον Ιανουάριο ακόμα ένα, γεγονός που έχει να συμβεί από το 1999, ενώ η επόμενη χρονιά που θα ξανασυμβεί αυτό είναι το 2037! Απολαύστε τις 2 πανσελήνους μιας και αυτό θα είναι το τελευταίο «Μπλε Φεγγάρι» μέχρι τον Οκτώβριο του 2020.
ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΙ
Η Εαρινή Ισημερία σημάνει και την αισθητή αλλαγή στους παρατηρήσιμους αστερισμούς του ουράνιου θόλου. Οι κλασσικοί αστερισμοί του χειμώνα, όπως Ταύρος και Ωρίωνας, ολοένα και σβήνουν νωρίτερα στον νοτιοδυτικό ουρανό.
Αντίθετα νέοι και λαμπεροί αστερισμοί ξεκινούν να κάνουν την εμφάνιση τους όπως ο Λέοντας, η Μεγάλη Άρκτος και ο Βοώτης.
Ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου είναι αναμφίβολα το ευρύτερα γνωστό σύμπλεγμα αστέρων. Μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε και ως οδηγό, εκτός από τον προσανατολισμό μας προς τον βορρά, και στην εύρεση γειτονικών αστερισμών ή ουράνιων στόχων. Αν κοιτάξετε βορειοανατολικά μετά την δύση, θα αναγνωρίσετε το μέρος του αστερισμού γνωστό ως «Μεγάλο τηγάνι», να είναι όρθιο με το χερούλι προς τα κάτω. Αυτό είναι μέρος της Μεγάλης Άρκτου το οποίο μοιάζει με τηγάνι/κουτάλι. Η νοητή ευθεία που ενώνει τα δύο από αστέρια που αποτελούν την άκρη του κουταλιού, μας οδηγούν στον Πολικό Αστέρα.
Αν επεκτείνομε τώρα την ίδια ευθεία αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, θα οδηγηθούμε στο κέντρο του αστερισμού του Λέοντα. Το σχήμα του αστερισμού παραπέμπει αρκετά σε λιοντάρι, οπότε η διαδικασία εντοπισμού γίνεται ιδιαίτερα εύκολη. Τα αστέρια που σχηματίζουν το κεφάλι του, τη λεοντή, μοιάζουν με ένα ανάποδο λατινικό ερωτηματικό. Το λαμπρότερο αστέρι στον Λέοντα, ο Βασιλίσκος ή Regulus, αποτελείται από σύστημα πολλαπλών άστρων (τουλάχιστον 4). Το κυρίως αστέρι του συστήματος είναι σχεδόν 4 φορές πιο βαρύ από τον Ήλιο, κατά πολύ θερμότερο και λαμπρότερο και βρίσκεται σε απόσταση 79 ετών φωτός.
Η περιήγηση στον αστερισμό του Λέοντα με ένα τηλεσκόπιο διαμέτρου 4 ιντσών και άνω, μας αποκαλύπτει μια πληθώρα φωτεινών γαλαξιών, όπως οι σπειροειδείς γαλαξίες με τις ονομασίες Μ65, Μ66, Μ95 και Μ96.